MOLEN FATUM

Spinnekopmolen Fatum is een van de twee spinnekopmolens die Tzum rijk is; deze molen bemaalde tot de ruilverkaveling de Fatumerpolder. Het oorspronkelijke bouwjaar is niet bekend. In 1914 is de molen gedeeltelijk verbrand; het onderhuis vertoont binnen nog altijd brandsporen.

In 1989 is de molen gerestaureerd door de fa. Westra. De oude metalen buitenroede was zo slecht dat hij bij het strijken knikte; de houten binnenroede was ook niet meer bruikbaar. Verder kwamen er onder meer een nieuwe schroef en schroefbak, staart, hangers, windpeluw, steenburrie, kap en onderbonkelaar. Het bovenhuis werd rechtgezet en de speling van de koker opgevuld. De molen kreeg een gegoten ijzeren as ter vervanging van de oude constructie-as.
Van de verankering van de molen, bestaande uit vier kettingen aan de hoekstijlen, verbonden met een ring en daardoorheen een in de grond ingegraven balk, bleken de balken compleet vergaan en deze werden ook vernieuwd.

Opmerkelijk is, dat deze spinnekop, tot een restauratie in 1969, zelfzwichting had. Deze zelfzwichting was niet oud, want op een foto uit 1954 is deze nog niet aanwezig. Wel is dan één van de roeden voorzien van fokwieken. Ook had deze molen, zoals al opgemerkt, een metalen roede. Op de oude foto uit 1957 is ook een vangstok te zien, eveneens bij spinnekoppen een hoge uitzondering. De conclusie moet luiden, dat de polder veel in deze molen heeft geïnvesteerd.
Dat deze molen nog bestaat is vermoedelijk te danken aan het mislukken van een reorganisatie van de waterschappen rond het dorp Tzum. In 1910 werd een eerste vergadering hierover gehouden; uiteindelijk stemde de overgrote meerderheid van de betrokkenen er niet mee in. In 1924 werden de plannen definitief opgegeven.

Over de naam:
Het waterschap, waarvoor in het begin van de 20ste eeuw plannen werden ontwikkeld maar uiteindelijk niet doorging (zie ‘Geschiedenis’), zou eerst “Fatum” en later “Teetlum” worden genoemd. Mogelijk is dit blijven hangen en heeft deze molen thans daardoor deze naam.

Monumentnummer: 15876
Status: rijksmonument
Inschrijving: 14 december 1971

Wommelserweg 81 (nabij)
8804 NN  Tzum

X-Y coördinaat: 167641 – 572737